Cristina Didier: "Los occitans an pas lo luxe de se dividir e se querelar"

Una entrevista d'Efrén Beltrán, director d'Infoccitània, a Cristina Didier, jornalista de Midi Libre e occitanista.

- Bonjorn Cristina. Sès jornalista de Midi Libre, jornal de caire regional al Lengadòc Bas e trabalhas amb los corresponsals locals. Fa vint ans, aviás debutat coma jornalista a Ràdio Clapàs, puèi a Ràdio Lenga d'òc tre sa creacion en 1999. Fasiás justament una emission plan originala en parlar d'Internet en occitan, "La Telaranha", se m'engani pas. Cossí as vescut aquela experiéncia coma jornalista en emplegar l'occitan?

- Per ieu èra normal d'emplegar l'occitan, l’auriái poscut far en anglés o en alemand. Parlavi d'internet, çò important èra lo fons, çò qu'explicavi. La lenga èra sonque un biais d’o far. Ai aprés l'occitan quand soi arribada a Montpelhièr en 1991. Veniái del Vosges (Region francesa de Lorena, Grand Èst) mas per vacanças dins l'arrièr-païs d'Erau e aussisiái ma grand-maire parlar occitan e mai se disiá que parlava patés; “patois”. Aimi las lengas e quand vai dins un païs, aimi plan apréner la
lenga. Sabiái pas totes los problemas qu'aviá l'occitan abans de l'apréner e rescontrar de monde dins lo mitan occitanista. Per ieu èra una lenga coma las autras.

- Se que non, a l'ora d'ara, trabalhas al servici dels corresponsals de Midi Libre, doncas sès en relacion dirècta amb los correspondents locals de Midi Libre. Cossí es lo ròtle del corresponsal de vòstre jornal e quals son los objectius que volètz transmetre a vòstres legeires? 

- Un correspondent rend compte de çò que se passa dins son villatge, las fèstas, los problèmas, lo conselh municipal, tot. Manda de papièrs e de fòtos e aprèp los jornalistas las meton en scèna. Lo correspondent tanben alèrta lo jornalista quand se passan de causas que son tròp complicadas per el de tractar e passa alara la man als professionals. Los corresponsals son de monde que fan aquò en mai de lor retirada o de lor trabalh. L'objectiu es simple: balhar d'informacions localas e ensajar
de s'adaptar a çò qu'interessa lo monde d'ara.

- A ton vejaire, seriá Midi Libre favorable a far una version occitana en linha? Qualas pòdon èsser las causas?

- Non perqué i a pas de public per aquò e qu'es un jornal en lenga francesa. E puèi n'an pas los mejans! An una cronica sul papièr cada dimenge en occitan dins l'edicion de Losera, probablement perque aval dins la montanhas i a encara de monde que parla occitan ! De tot biais, i a pas de jornal bilingüe  en França e doncas Midi Libre es pas une exception.

- Se que non, ta debuta dins lo jornalisme, fa un vintenat d'annadas, l'aviás fach dins l'occitanisme. Per qué sès partida e sès anada dins un jornal d'expression francesa que, e mai se s'interèssa per las nòvas occitanas, a pas una vocacion occitanista?

- Perque lo monde de l'occitanisme paga pas ! Ai pensat a mon avenidor, voliái plan ganhar ma vida e me sentissiái pas amb un arma de militanta. Ai vist e comprés que dins l'occitanisme se cal batre per tot!

- Qué pensas que calriá far dins l'occitanisme al nivèl de las accions culturalas per far avançar dins la socializacion de la lenga occitana?

- Per èsser onèsta, sabi pas ! Benlèu en primièr que totes los que sabon parlar occitan o fagan cada còp que se rescontran? Aital s'ausiriá per carrièras, dins lo tram...

- Sès optimista sus l'avenidor de l'occitan? Per qué?

- Pas tròp. Pensi que serà totjorn estudiat mas, se dins la vida vidanta degun lo parla, serà coma lo latin.

- E qué pensas de l'avenidor dels mediàs en occitan coma InfOccitània o Lo Jornalet?

- Internet es un astre pels pichòts mediàs occitans d'existir, de se far connéisser suls rets socials. Aprèp cal que los que parlan occitan sustengan aqueles mèdias en los legissent. Benlèu los qu'an los mejans de balhar de moneda. Los occitans an pas lo luxe de se dividir e se querelar. 

- Te remercèji plan per acceptar de t'entrevistar e te desiram una bona continuacion coma jornalista a Midi Libre.